Ik ben iemand die drijft op positiviteit. Positieve bevestiging, positieve aanmoediging en positief in het leven staan. Dat helpt je in de meeste gevallen veel meer vooruit dan een kritische houding tegen anderen en jezelf. Daar ben ik 100% van overtuigd. Maar stel je eens voor dat het in sommige situaties beter kan zijn om kritisch op jezelf te zijn. Dat zelfkritiek juist een positieve draai kan geven op het moment dat je in de problemen dreigt te komen? Durf jij het op die momenten aan om kritisch op jezelf te zijn?
In sommige situaties kom je verder wanneer je kritisch op jezelf bent. In dit soort gevallen kan zelfkritiek er juist voor zorgen je een – voor jou – negatieve situatie een positieve wending krijgt. Het verschijnsel beschrijft Dale Cargenie in de historische bestseller “How to win friends & Influence people”.
“If you are wrong, admit it quickly and emphatically”
“If you are wrong, admit it” is de titel van het hoofdstuk die hierover gaat. Vervolgens beschrijft Carnegie een aantal situaties waarin hijzelf en anderen deze simpele regel toepasten in tal van verschillende situaties. Van een politieagent die je een boete dreigt te geven tot opdrachtgevers die ontevreden zijn over geleverd werk. Wat is hier aan de hand? Waarom kan zelfkritiek in sommige situaties een krachtig middel zijn? En hoe kun je dit zelf als ondernemer in de praktijk toepassen?
Conflicten ontstaan door gebrek aan empathie
De onderliggende reden van de meeste conflicten in de wereld komen voort uit een gebrek aan emphatie. De menselijke behoefte om begrepen en gehoord te worden is een oersterke kracht die in ons allemaal aanwezig is. Wanneer iemand aan jou laat zien dat hij of zij je oprecht begrijpt, dan gebeurt er iets. De connectie die je op dat moment maakt wordt opeens veel belangrijker dan de rol waar je eigenlijk in zit.
Eerlijkheid is een groter goed dan autoriteit
‘Eerlijkheid is een groter goed dan autoriteit.’ Het is misschien een beetje een abstracte bewering. Maar het dekt wel de conclusie die je kunt trekken in het social media tijdperk. De bedrijven die het goed doen op de sociale media zijn diegenen die fouten durven toe te geven en hun volgers tegenmoet durven te komen wanneer er een conflict dreigt. Het feit dat KLM als organisatie een autoriteit is in hun branche is niet de reden van hun succes op de sociale media. Het is de snelheid en authenticiteit die ze weten te brengen via hun webcare. In een transparante wereld hechten we meer waarde aan eerlijkheid dan aan autoriteit. En wanneer je zelf te maken krijgt met een autoriteit – zoals een agent die je op de vingert wil tikken omdat je door een rood licht bent gefietst – dan wordt de autoriteit die de agent wil laten gelden opeens vele malen minder wanneer jij meteen en totaal oprecht toegeeft dat je fout zat. Probeer het maar eens – het werkt echt.
Mindframes beïnvloeden
In het vakgebied van NLP (Neuro Linguistisch Programmeren) bestaat er zoiets als ‘framing’. Het betekent dat je door middel van taal en lichaamstaal situaties in een andere context kunt plaatsen. Wanneer je in een situatie waarin een conflict dreigt met iemand die autoriteit over jou wil (of kan) uitoefenen, dan ziet deze persoon de situatie vanuit een bepaald frame: hij heeft de autoriteit en jij zit in fout. Hij wil zijn autoriteit laten gelden over jou. Hij verwacht daarom bepaald gedrag van jou. Wanneer je echter reageert voordat hij kan reageren, je fout toegeeft en dit op een empathische manier doet, dan doorbreek je dit frame. Je draait de rol en context waarin jullie je bevinden als het ware om.
Drie ideeën voor ondernemers om zelfkritiek in te zetten
Wat zijn situaties waarin zelfkritiek voor jou als ondernemer een krachtig wapen kan zijn? Drie ideeën:
1. Je bent vergeten om werk voor een klant te doen
Je ziet je smartphone oplichten met de naam van je klant die – zacht gezegd – een nogal ongeduldige persoonlijkheid heeft. Je beseft je opeens dat er nog een paar acties lagen die je uit moest voeren maar die je straal vergeten bent. Je ziet de bui al hangen…
Probeer eens de telefoon op een enthousiaste manier op te nemen, te vragen hoe het gaat en direct daarna je excuses te maken voor het feit dat je het werk nog niet hebt uitgevoerd. Wees eerlijk in je verklaring, verexcuseer je en verplaats je in je klant. Waarschijnlijk zat hij al langer zat te wachten en heeft je wellicht nog een paar dagen respijt gegeven voordat hij je belde. Grote kans dat je klant (op het moment dat je stopt met praten) zal beweren dat hij eigenlijk ergens anders voor belt of je eigen zelfkritiek gaat afzwakken.
2. Je ontvangt een betaalherinnering voor een factuur met verlopen betaaltermijn
Dit is er een die ik zelf wel eens ervaren heb van de andere kant: wij verstuurden een betaalherinnering aan een debiteur die verzaakt had te betalen. In de reactie die we vervolgens (binnen 5 minuten) kregen werd direct excuses gemaakt en aangegeven dat ze dit in de toekomst zouden voorkomen. Ik kon niets anders dan bij mezelf constateren dat mijn eerste (ongeduldige) houding op slag veranderde en mijn toonzetting veel vriendelijker werd dan eerst.
3. Je ontvangt een gepeperde boete van de belastingdienst omdat je geen BTW aangifte hebt gedaan
Ook bij de Belastingdienst werken gewoon mensen. En veel processen verlopen er geautomatiseerd. Nu kan het wel eens voorkomen dat je als drukke ondernemer vergeet een BTW aangifte op tijd te verzenden. Het kan zijn dat je in zo een geval een flinke boete toegestuurd krijgt. In de praktijk zal je deze boete meestal ongedaan kunnen maken wanneer je bezwaar maakt door middel van een brief en de tekst begint met het maken van oprechte excuses en aangeeft dat je de actie vanuit hun kant begrijpt. De succesratio hiervan zal vele malen hoger zijn dan het versturen van een boze brief vol met verklaringen en smoesjes over waarom er iets niet goed is gegaan met de aangifte.
Heb je zelf nog meer voorbeelden of ervaringen met de kracht van zelfkritiek? Het zou tof zijn als je ze deelt via de comments!
Geef een reactie